Åarjelsamien soptsesh

Saemien våarhkoe daelie aavoem gihtjehtimmieh åehpiedehtedh åarjelsaemien dajveste.

Åarjelsaemien soptsesh daajroebaanghkeste veedtjeme

Nordisk samisk institutt /Noerhtelaanti saemien instituhten våarhkoe saemien tjoejematerijaaleste 1970-80 låhkoste lea stoerre aarvoste jïh statusem åtna goh njaalmeldh daajroebaanghke. Daesnie ovmessie såarhts baantedimmieh; originaale gihtjehtimmieh jïh soptsestimmieh, buerkiestimmie båatsoen daajroste, soptsesh duedtien jïh vuelien bïjre, baantedimmieh håalemijstie, tjåanghkojste jïh konferansijste. Dïhte njaalmeldh daajroe almetjistie almetjasse lea ovmessie saemien siebriedahkijste Saepmesne. Daesnie maahtah jienebh smaaregïelh jïh daajroevuajnoeh gaavnedh. Dah mah leah sijjen soptsesh soptsestamme leah stoerre aarvoeh dejtie båetije boelvide vadteme.

Mænngan goh Noerhtelaanti saemien instituhte bieline sjïdti Saemien jïlleskuvleste, dïhte sïjse tjöönghkeme tjoejematerijaale Saemien våarhkose bööti. Saemien våarhkoe lea 2013 raejeste naakedem daehtie materijaaleste daan beajjetje digitaale hammose jeatjahtahteme, akten prosjekten tjïrrh maam Nöörjen kultuvreraerie/Norsk kulturråd lea dåårjeme. Digitaliseradimmie jïh tjoejebueriedimmiem daejstie baantedimmijste lea dorjesovveme sïelteste DigForsk AS.

Vielie goh 40 almetjh leah gihtjehtamme åarjelsaemien dajveste, guktie ovrehte 75 gihtjehtimmieh dajveste gååvnesieh, doh jeanatjommes åarjelsaemien gïelesne.

2017 Tråante

Heevehtimmien sjïekenisnie Tråante 2017 Saemien våarhkoe aktem nedtevuasahtallemem åehpiedehtimh, gusnie golme åarjelsaemien gihtjehtimmieh bæjhkoehtimh åarjelsaemien dajven noerhtemes bieleste. Lissine aaj aktem åenehks boelhkem olkese bïejimh guktie maahta krievviem vuejiehtidh viehkine guvhkiehtidh.

Vïjhte soptsesh Jaahkenelkien Aanneste – Anna Jacobsen

Saemien våarhkoe /Samisk arkiv aktem tjoejevåarhkoem åehpiedahta soptsesigujmie åarjelsaemien gïelesne Jaahkenelkien Aanneste.

Paul Vesterfjell – Viesterviellien Pöövle

Daah baantedimmieh Viesterviellien Pöövleste leah akte bielie tjoejematerijelleste saemien dajvijste mah sïjse tjöönghkesovvin Noerhtelaanti saemien instituhteste (NSI) 1980-låhkoen aalkoelisnie. Lajla Mattsson Magga baantedimmide darjoeji 1982 jïh dah leah åarjelsaemien.

Johan Martin Stenfjell 1900 – 1969

Daejnie baantedimmine åadtjobe govledh Johan Martin Stenfjellen göökte joekehts guvhkiehtimmievuekieh. Dïhte dejtie jïjtje nuhtjeme gosse bovtsigujmie gïehteli Kolbotn sïjtesne, daelie Voengel Njaarke.

Oskar Jåma 1914 – 1998

Daah baantedimmieh gusnie Oskar Jåma soptseste leah akte bielie tjoejematerijelleste saemien dajvijste mah sïjse tjöönghkesovvin Noerhtelaanti saemien instituhteste (NSI) 1980-låhkoen aalkoelisnie. Lajla Mattsson Magga baantedimmide darjoeji 1981 jïh dah leah åarjelsaemien.

2018

Saemien våarhkoe daelie aavoem åtna orre gihtjehtimmieh åehpiedehtedh åarjelsaemien dajveste. Lill Westerfjell Kalstad dïedtem åtneme baantedimmide veeljedh mejtie daesnie åehpiedehtebe, jïh dïhte aaj webteekstide dorjeme. Ellen Bull Jonassen lea teekstide jarkoestamme. Daniel Gaup, Saemien jïlleskuvle lea tjoejebietskieminie jïh lissie bueriedimmine tjoejeste viehkiehtamme.

Doh baantedimmieh mejtie daesnie åehpiedehtebe leah åarjelsaemien dajven Sveerjen bieleste. Naemhtie åadtjobe naakedem dehtie gellievoeteste dajvesne åehpiedehtedh. Gaskem jeatjah nuepiem åadtjobe ovmessie smaaregïelh govledh. Seamma tïjjen aavoedibie 2018 lea Sveerjen saemiej heevehtimmiejaepie. Dah gidtjh sijjen voestes saemien rijhketjåanghkoem Staaresne utni goevten 2018, veele aktem jaepien Tråante-tjåanghkoen mænngan. Vielie dan bïjre maahtah lohkedh daesnie www.staare2018.se.