Sigrid Rutfjäll 1947. Foto: Schrøder. Eier: MIST/Sverresborg Trøndelag Folkemuseum
Sigrid Rutfjäll 1898–1981
Saemien våarhkoe/samisk arkiv ij daejrieh naakenh dejstie almetjijstie mejtie NSI lea gihtjehtamme leah meatan orreme saemien rijhketjåanghkosne Staaresne 1918. Dïhte mij lij maahteme desnie årrodh lea Sigrid /Sagka Rutfjäll, reakadamme Nåaresne, Frööstegisnie 09.08.1898. Dïhte lij gidtjh Vittangisnie jïh ööhpehtimmiem veelti ”Seminariumesne juhtije juhtemelohkehtæjjide” gosse rijhketjåanghkoe öörnesovvi.
Sagka aktem guhkies jïh ræjhkoes jieledem åadtjoeji jïh lij juhtemelohkehtæjja 42 jaepieh. Dïhte guhte sæjhta altese jieleden bïjre lohkedh, dehtie raejeste dïhte goh onne nïejte nïekedi lohkehtæjjine sjïdtedh goske pensjovnistine sjïdti jïh meehti bååstede vuejnedh akten guhkies jieliedasse, maahta Bo Lundmarken gærjam lohkedh, ”ABC bland fjällen. Nomadlärarinnan Sigrid Rutfjäll berättar.”
Sagka gellie gihtjehtimmieh saemiengïelesne vadteme Noerhtelaanti saemien instituhten våarhkose saemien tjoejematerijaaleste. Mijjieh golme altese soptsesijstie veeljeme. Voestegh Lajla Mattsson Maggese soptseste man åvteste satne lohkehtæjjine sjïdti. Dïhte mubpie lea Sig Britt Perssonen gihtjehtimmie Sagkine jaepien 1978 saemien beapmoejurjiehtimmien bïjre. Dïhte minngemes lea akte lustes soptsese snurken tjovki bïjre mah aeredsböönem hearaldehtin, maam Lajla Mattsson Maggese soptsesti 1979.
Nïekedasse lohkehtæjjine sjïdtedh
Daesnie sov guhkies nïekedassen bïjre soptseste juktie lohkehtæjjine sjïdtedh, akte nïekedasse maam joe lij guedtieminie gosse skuvlesne veedtsi Fridsbergen maanagåetesne, gusnie fïerhten nuepiem nuhtji stååkedidh satne lij lohkehtæjja. Dïhte tjoeri guhkiem gæmhpodh åvtelen meehti Vittangisnie mïnnedh jïh sov lohkehtæjjaööhpehtimmiem aelkedh. Jalhts lij jienebh, aaj altese eejhtegh, mah satnem skreejrehti lohkehtæjjine sjïdtedh, ij lij aelhkie ööhpehtimmiem vaeltedh gosse Sagka lij noere. Ekonomije lea seapan dïhte stööremes haesteme, men idtji Sagka gåessie gih gåajparosth. Gihtjehtimmesne åadtjobe govledh guktie satne haestiemidie loeti.
Tjoejefijle: Nïekedasse lohkehtæjjine sjïdtedh
Saemien beapmoejurjiehtimmie
Daesnie åadtjode govledh aktem boelhkem mij vaasa 16 minudth aktede guhkies jïh ræjhkoes soptsesistie saemien beapmoejurjiehtimmien bïjre. Sagka soptseste guktie dah fïerske bearkoem jurjiehtin, guktie dejtie ovmessie bearkoestuhtjide joekedin fuelhkien lïhtsegi gaskem, jïh maam guesside gåassoehtin. Dïhte aaj soptseste jurjiehtimmien bïjre maeliebeapmoste jïh guktie jïrremem voejine nuhtjin, naakede mij Sagkan mietie lij joekoen njaelkie.
Tjoejefijle: Saemien beapmoejurjiehtimmie
Guktie snurkientjovkh aeredsböönem hearaldehtin
Akte dejstie vuekijste mestie Sagka beetnegh lohkehtæjjaööhpehtæmman dïenesji lij sjovnestidh. Don aejkien lij sov maadtoeladtji luvnie. Daah lin tjoereme göökte smaave snurkientjovkh gåetien sïjse vaeltedh fievseste, dan åvteste fer tjåetskeme dejtie desnie. Destie jïjnjh lustes heannadimmieh sjïdti.
Tjoejefijle: Guktie snurkientjovkh aeredsböönem hearaldehtin
Gaajhkh daah soptsesh leah transkriberadamme, men eah leah normeradamme. Soptsese snurkientjovki bïjre maehtede lohkedh Lajla Mattsson Maggan gærjesne, Mojhtesh, Iđut 2016.