Guvvie: Ingrid Jåma
Oskar Jåma 1914 – 1998
Daah baantedimmieh gusnie Oskar Jåma soptseste leah akte bielie tjoejematerijelleste saemien dajvijste mah sïjse tjöönghkesovvin Noerhtelaanti saemien instituhteste (NSI) 1980-låhkoen aalkoelisnie. Lajla Mattsson Magga baantedimmide darjoeji 1981 jïh dah leah åarjelsaemien.
Mænngan goh Noerhtelaanti saemien instituhte akte bielie sjïdti Sámi allaskuvleste/ Saemien jïlleskuvle, dïhte sïjse tjöönghkeme tjoejematerijelle Saemien våarhkose sertesovvi. Jaepien 2016 Saemien våarhkoe lea måedtiem daehtie materijelleste daan beajjetje digitaale hammose jeatjahtahteme, gaskem jeatjah daejtie baantedimmide Oskar Jåmeste. DigForsk AS lea digitaliseradimmiem jïh tjoejebueriedimmiem baantedimmijste dorjeme. Lill Westerfjell Kalstad dïedtem åtneme baantedimmide veeljedh mejtie daesnie åehpiedehtebe, jïh dïhte aaj web-teekstide dorjeme.
Baantedimmiej bïjre
Oskar Jåma soptseste dan baelien bïjre gosse lij meatan båatsosne jïh evtiedimmien bïjre dan boelhken.
Dennie voestes boelhkesne soptseste guktie båatsoe lea jorkesamme don baelien mearan satne akte bielie destie orreme. Åvtesne bovtse lij vihkelesåbpoe almetjasse. Daelie ekonomije vihkelesåbpoe sjïdteme, jïh daelie edtja bovtsigujmie gïehtelidh guktie stööremes dïeneste sjædta. Aerpievuekien daajroe ij leah seamma vihkeles goh aarebi, guktie gellie saemieh demtieh dej daajroe ij leah vihkeles vielie.
Åejvieladtjh dah mah jiehtieh guktie saemieh edtjieh bovtsigujmie gïehtelidh jïh båatsoem evtiedidh. Saemiej ussjedimsvuekie gaarvene, jïh daan beajjetje maehtehtjh orre vuajnoeh utnieh. Ååska lij aktem skuvlem sïjhteme mij lij mahteme daajroem orre boelvide buektedh guktie edtja bovtsigujmie gïehtelidh saemienlaaketje.
Læjhkan tuhtjie vihkeles dïeneste båatsosne gååvnese, guktie lea daelie dle sarve stuerebe dïenestem vadta goh bovtseste. Dïhte aaj tjoeperde dejstie darjoemijstie mejtie vuesiehtimmien gaavhtan turistesuerkie sjugnede. Daej darjomi gaavhtan båatsoe ahkedh dajvijste treegkesåvva.
Daesnie soptseste don voestes aejkien bïjre gosse åadtjoeji aehtjebem dåeriedidh ryöjnesjidh daelvege. Haarhte jåvle, jïh voestes aejkien satne tjuara ålkone jïjjedidh daelvege. Tjåetskemes jïjje, gusnie åådtje damtedh guktie lea gåalodh, men aaj ektievoetem aehtjiebinie jïh dej mubpiej ryöjnesjæjjajgujmie damta.
Akten mubpien aejkien lea ryöjnesjeminie mïetsken minngiegietjesne. Dah leah bovtsem geadtan tsaakeme, jïh dïhte jïjjege ryöjnesjeminie. Jïjje doekoe åådtje sïejpem vuejnedh ajve lïhkebisnie. Dïhte soptseste guktie gaajhkh ryöjnesjæjjah ektesne berkieh olles sïejpe krïevvem heeselh.
Dïhte aaj soptseste mah juvrh mah lin dej dajvine don baelien, gusnie råate jïh aarhtse lin doh juvrh mejgujmie stööremes dåeriesmoerh utnin. Lissine såemies gierhkieh, men idtjin dah dan stoerre skaarah darjoeh don baelien.
Mijjieh voerkelibie mijjieh ajve tjoejem bueriedamme jïh ibie maam baantedimmine jeatjahtahteme.
Oskar Jåman bïjre
Oskar Jåma Raarvihkeste bööti jïh bovtsigujmie gïehteli Tjåehkeren sïjtesne. Dïhte lij åehpies goh akte ålma stoerre ïedtjine siebriedahkese, mij stoerre leavloem bïeji laavenjostose. Dïhte lij voestes saemien tjirkije Raarvihken tjïelteståvrosne, gusnie iktemierien tjahkasji boelhken 1945 – 1963. Mænngan lij tjïelten mubpie åejvie boelhken 1976 – 1979. Goh båatsoesïjten åvtehke skraejriem veelti akten jïjtse båatsoemoenehtsasse mij edtji båatsoesaemiej ïedtjh jïh daerpiesvoeth gorredidh dejtie nåakevoetide jïh skaaride mah lin sjugniehtovveme dej stoerre tjaetsiefaamoebigkemi gaavhtan Nåamesjevuemesne. Dïhte lij aaj dej gaskem mah skraejriem veeltin siebriem Luvlie Nåamesjen Dajve tseegkedh 1980, mij åejvieulmine åtna kultuvremojhtesh vaarjelidh jïh saemien kultuvrem våajnoes darjodh.
Gaaltijh: Hermanstrand/Kosmo: Røyrvik, Samene i Østre Namdal, 2009