Sigrid Åhren. Foto: Anne L. Buljo Åhren.
Sigrid Åhren - nïejte lij seamma jïjnje gaagnine goh baernie
«På somrarne kom forskare, journalister, fotografer och många andra sameliv-intresserade till våra visten. Men var fanns de på vintern när vi kämpade i kyla och snö under långa, besvärliga flyttningar med våra renar»? / Giesege dotkijh, journalisth, fotograafh jïh gellie jeatjah ïedtjeladtjh saemiejieleden bïjre mijjen årromesijjide böötin. Men gusnie lin gosse mijjieh limh gæmhpoeminie mijjen guhkies slæjhtoes juhtemigujmie mijjen krievvine. Daate akte sitaate Olle Anderssoneste gærjan aalkoelistie «Den sista rajden. Samer berättar om livet förr», Jamtli förlag, Østersund år 2000.
Sigrid (Sagka) Åhrén, reakadamme 26.02. 1916, Tjeedtegistie lea sov soptsesem soptsestamme daennie gærjesne.
Sagka soptseste satne lij båarasommes åerpienijstie, jïh eelki joe meatan årrodh båatsosne gosse lij 14 jaepien båeries. Jalhts Sagka tuhtji satne hijvenlaakan bïerkeni, åadtjoeji læjhkan govledh nïejth idtjin gaagnehtin dagkeres barkose. Dïhte pryövi vuesiehtidh satne gaagnehti. Sagka lij joekoen garmere gosse lij sov voestes vuejemeråantjoem deememe. Daate lij joekoen vihkeles raajrose bovtsigujmie, mij gaajhkem foeresji maam daarpesjin meatan utnedh bovtsejuhtiemisnie. Nyjsenæjjaj barkoe lij raajrojne juhtedh. Dah tjoerin hoksedh gaajhkh daerpies dalhketjh lin meatan gieriehtsinie. Gierehtsh leevles laessieh utnin, guktie lij ajve doh unnemes åerpenh mah åadtjoejin dej sisnie tjahkasjidh. Jïjtje såtnoeh tjidtjebh tjoerigan baalte vaedtsedh, seamma man sæjloes dah ligan.
Noerhtelaanti saemien instituhten tjoejevåarhkoe jienebh gihtjehtimmieh saemiengïelesne åtna Sagka Åhrénine. Gaajhkh altese soptsesh leah akten jieleden bïjre mij lij ektiedamme eatnamasse jïh bovtsese. Destie maam dïhte soptseste ij leah naan juerie nïejte lij gaagnine dan barkose mejnie gïehteli, daate lij altese jielede, jalhts barkoe meehti slæjhtoes årrodh gellien aejkien. Daesnie åadtjode göökte soptsesh govledh altese jieliedistie båatsosne, soptsestamme Lajla Mattsson Maggese 1979.
Slæjhtoes gïjrejuhteme
Daate soptsese vaasa 9 minudth jïh daesnie åadtjobe smaave jïh stoerre heannadimmiej bïjre govledh aktene gïjrejuhtiemisnie. Vearelde jïh daelhkie muenieh man varke juhteme vaasa. Jis jïjnje ruvvesketjaetsie maahta daerpies sjïdtedh aelhkie pruvvieh bigkedh. Jïjjege ryöjnesjidh lea akte bielie barkoste. Dïhte tjuara ryöjnesjimmiejïjjese ryöjredidh aajkohke Aantine.
Tjojefijle: Slæjhtoes gïjrejuhteme
Daejnie göökte soptsesinie maehtebe slæjhtoem jïh baaverdimmiem damtedh, men desnie aaj jïjnje lustesvoete. Vuesiehtimmien gaavhtan gosse soptseste don aejkien bïjre gosse satne bovtsem hööpti suejniem bårredh akten dejstie jeatjah ryöjnesjæjjijste.
Gïjrejuhteme raajrojne
Daate soptsese vaasa 3 minudth jïh daesnie Sagka soptseste don aejkien bïjre gosse lij gïjrejuhtiemisnie sov muahrine ektine. Muahran lin golme gierehtsh jïh jïjtje göökte utni. Dïhte lij garmeres gosse meehti faalehtidh sov bovtsem raajroen njueniehkisnie bïejedh gosse sååjhti muahran gïeteråantjoe lij stabnjan jïh vintsies. Dellie nuepiem åadtjoeji vuesiehtidh dam bovtsem maam jïjtje deememe.
Tjojefijle: Gïjrejuhteme raajrojne
Soptsesh akten tïjjen bïjre soptsestieh gosse båatsoesaemieh aktem eevre jeatjah aarkebiejjien utnin goh daelie, gosse låavthgåetine årroejin mahte abpe jaepien jïh raajrojne juhtin. Sigrid soptseste satne sov minngemes juhtemem raajrojne utni jaepien 1938, men minngemes raajroe Jïemhtesne lij dan seenhte goh 1954.
Gåabpegh soptsesh transkriberadamme låhkosne gååvnesieh, men eah leah normeradamme. Soptsesh aaj gååvnesieh Lajla Mattsson Maggan gærjesne Mojhtesh, Iđut berteme, 2016.
Dïhte aaj soptsesem saemiengïelesne soptseste dan voestes aejkien bïjre gosse vaejsjiem vööjni. Dan bïjre maehtede lohkedh gærjesne Åarjel-saemieh /samer i sør, jaepiegærja nr. 4, “Gosse voestes aejkien vaejsjiem vööjnim”.